Anahtar teslimatlar:
- Savcılık, özel kişilere karşı kamu yararına dava açabilir ve hükümete karşı idari kamu yararına dava açabilir.
- Savcılık tarafından açılan kamu yararına dava normalde beş aşamadan oluşur: (i) ipucu bulma ve değerlendirme; (ii) soruşturma; (iii) gözden geçirme; (iv) duyuru; (v) yasal işlem başlatmak.
Gelen eden önceki yazı, Çin savcılıklarının kamu menfaati davalarına daha fazla kaynak yatırdığını açıkladık.
Peki, Çin savcılıkları kamu yararı davalarını nasıl yürütecek?
Yüksek Halk Savcılığı'nın (SPP) yakın zamanda yayınlanan iki belgesinden, yani “Kamu Yararı Davalarının Savcılık Tarafından Ele Alınmasına Yönelik Kılavuz İlkeler (Dava Uygulaması için)” iş süreçleri hakkında daha iyi bilgi sahibi olabiliriz (检察机关民事公益诉讼案件办案指南(试行)) ve “Kamu Yararı Davalarının Savcılık Tarafından Ele Alınmasına İlişkin Kurallar” (人民检察院公益诉讼办案规则).
Savcılık, özel kişilere karşı kamu yararına dava açabilir ve hükümete karşı idari kamu yararına dava açabilir. Şimdi örnek olarak kamu yararına davaları ele alacağız.
Savcılık tarafından açılan kamu yararına dava süreci normalde beş aşamadan oluşur: (i) ipucu bulma ve değerlendirme; (ii) soruşturma; (iii) gözden geçirme; (iv) duyuru; (v) yasal işlem başlatmak.
1. İpucu bulma ve değerlendirme
Sivil kamu yararı davalarının ipuçları, savcılığın görevlerini yerine getirirken bulduğu ipuçlarıyla sınırlıdır.
Genel olarak “görevin ifası” terimi, tutuklamanın onaylanması, kovuşturmanın incelenmesi, kovuşturulması, yargılama denetiminin yapılması ve kamu yararının gözetilmesi gibi görevlerin yerine getirilmesini kapsar.
Buna ek olarak, savcılığın kolluk kuvvetleri ile birlikte çalışması göz önüne alındığında, devletin kolluk kuvvetlerinde bulunan ipuçlarından yetki kapsamı öğrenilebilir.
Savcılık, davaya ilişkin ipuçlarını üç açıdan değerlendirecek ve ön inceleme yapacaktır: (i) ipuçlarının gerçekliği; (ii) kamu yararına dava açmanın fizibilitesi; ve (iii) olası sosyal riskler.
İpuçları daha sonra ipucu yönetimi ve dosyalama sistemine aktarılacaktır.
Bundan sonra savcılık, ipuçlarını daha fazla değerlendirecek. Aşağıdaki iki düzenleme karşılanırsa, savcılık davayı soruşturma için kaydetmeye karar vermelidir:
(1) Toplumsal ve kamusal çıkarların zedelenmesi;
(2) Kamu yararını zedeleyen hukuka aykırı fiiller, savcılık tarafından açılabilecek kamu yararı davası kapsamına girer.
2. soruşturma
Savcılığın soruşturması temel olarak aşağıdaki beş hususa odaklanmaktadır:
(1) Suçlunun temel bilgileri;
(2) Failin işlediği hukuka aykırı fiil;
(3) Kamu çıkarlarına verilen zarar;
(3) Sonuçsal hasar;
(4) Kanuna aykırı fiil ile zarar arasındaki illiyet bağı;
(5) Failin sübjektif kusuru;
(6) Suçlu için geçerli muafiyet veya sorumluluğun hafifletilmesine ilişkin gerçeklerin bulunup bulunmadığı.
Savcılığın soruşturma ve delil toplama yöntemleri şunlardır:
(1) İlgili idari kolluk kuvvetleri dosyalarına ve malzemelerine danışın;
(2) Suçluyu ve tanıkları sorgulayın;
(3) Fiziksel kanıtlar, belgesel kanıtlar, görsel-işitsel materyaller ve elektronik kanıtlar dahil olmak üzere kanıt toplayın;
(4) İlgili profesyonellere ve uzmanlara danışın;
(5) Değerleme, değerlendirme ve denetim yapmak;
(6) Yerinde inceleme yapın.
Soruşturma sırasında savcılık, risk değerlendirmesi veya yerinde gözlem sonrasında soruşturmanın engellenmesi halinde adli polisi soruşturmaya yardımcı olmak üzere harekete geçirebilir.
3. gözden geçirmek
Savcılık dosyayı inceler ve soruşturma sonucuna göre karar verir. İki olası karar vardır:
(1) İncelemeyi sonlandırın, yani kamu yararına herhangi bir dava açılmayacaktır;
(2) Kamu yararına dava açmaya karar vermek.
Savcılık, aşağıdaki durumlarda incelemeyi sonlandıracak ve artık kamu yararına dava açmayacaktır:
(1) Yasadışı bir eylem yoktur;
(2) Ekolojik çevreye zarar verme davasının tazmini ve tazmini, istişare yoluyla tazmin anlaşmasına varmıştır;
(3) Kahramanların ve/veya şehitlerin yakın akrabalarının kamu yararı davası açma konusunda savcılık ile anlaşamaması;
(4) Diğer nitelikli kişiler kendi başlarına mahkemeye dava açmış;
(5) Kamu çıkarları etkin bir şekilde korunmuştur;
(6) Diğer koşullar.
4. Duyuru
Savcılık, kamu yararına dava açmadan önce, kamu yararına dava açacağını ilgililere bildirmek için ülke çapında bir basın duyurusu yapar.
İlanın amacı, hak sahibine faille iletişime geçebileceğini veya kendi başına dava açabileceğini hatırlatmaktır. İlan süresi içinde savcılık soruşturmaya devam edebilir.
Sürekli soruşturma sırasında savcılık, incelemenin sona erdirilmesi ve kamu yararına dava açılmaması şartlarının karşılandığını tespit ederse incelemeye son verir.
Savcılık, kamu yararının halen zarar gördüğünü ve aşağıdaki şartların sağlandığını tespit ederse, kamu yararı davası açılmasına karar verebilir:
(1) Ekolojik çevreye verilen zararın tazmini ile ilgili davalarda, hak sahibinin tazminat prosedürünü başlatmaması veya istişare başarısız olduktan sonra dava açmaması;
(2) Nitelikli konu yoktur veya ilan süresi dolduktan sonra nitelikli konu dava açmaz;
(3) Kahramanların ve/veya şehitlerin yakın akrabası yoktur veya bu yakınları dava açmaz.
5. Hukuki işlemlerin başlatılması
Savcılık, kamu yararı davası açmaya karar verirse, kamu yararı davası iddianamesini ve ilgili delil materyallerini kamu yararına dava savcısı olarak mahkemeye sunar.
Mahkeme oturumdayken, savcılık mahkemeye çıkması için bir savcı atayacak ve savcı yardımcısı davanın duruşması sırasında savcıya yardımcı olabilir.
Özel veya teknik konular söz konusuysa, savcılık, davanın duruşması sırasında savcıya yardımcı olması için uzman kişileri atayabilir veya işe alabilir.
Fotoğraf Filippo Cesarini on Unsplash
Katkıda bulunanlar: Guodong Du 杜国栋 , Meng Yu 余 萌
