Çin yasalarına göre, tahkimin etkinliğini sağlamak için "tek aşamalı tahkimin kesinliği" （一 裁 终局） veya "kesinlik ilkesi" uygulanmaktadır. Bununla birlikte, Çin'in tahkim kurumları son zamanlarda tarafların bazı durumlarda "temyize gitmesine" izin veren "isteğe bağlı temyiz tahkim" mekanizmasını uygulamaya koyduğundan, bu ilkeye artık itiraz edilmektedir.
I.Arkaplan: Çin Tahkim Yasasına göre kesinlik ilkesi
Çin'de, davada benimsenen "ikinci derece nihai aşama" ilkesinden farklı olarak, tahkim, "tek aşamalı usullerde tahkim kararlarının kesinliği" adop bundan sonra "tek aşamalı tahkimin kesinliği"） ilkesini benimser. Bu, Çin Halk Cumhuriyeti Tahkim Yasasının 9. Maddesi (bundan böyle "Çin Tahkim Yasası" olarak anılacaktır) tarafından belirlenen, yani tarafların aynı uyuşmazlığı taraflar için sunması durumunda tahkim kararı verildikten sonra belirlenen kesinlik ilkesidir. tahkim veya dava için, tahkim komisyonu veya halk mahkemesi davayı kabul etmeyecektir.
Daha önce bu ilke, tahkimin davaya göre avantajı olarak görülüyordu, ancak şimdi tarafların da endişeleri var: bir dava yanlış bir şekilde karara bağlanırsa, hükmü tersine çevirmek zor olurdu.
Uygulamada, hakem heyetinin gerçekleri tespit ederken veya kanunların uygulanmasında, tarafların meşru menfaatlerine zarar verecek bir hata yapması nadir değildir. Halk mahkemesi yanlış tahkim kararını iptal edebilir veya reddedebilirse de, tahkimin adli incelemesi usule ilişkin konularla sınırlıyken, maddi hatanın düzeltilmesi zordur.
Bu arada tarafların tahkim kararına karşı “temyiz” taleplerini karşılamak için adli incelemeye başvurmaları da tahkimin etkinliğini engellemiştir. [1] 1996 yılında Çin Uluslararası Ekonomik ve Ticari Tahkim Komisyonu (CIETAC) tarafından duyulan bir dava tipik bir örnekti: [2]
A. 1996 yılında, CIETAC bir tahkim kararı verdi;
B. Kaybeden taraf tahkim kararının iptali için mahkemeye başvurmuştur;
C. Mahkeme, ayırma prosedürünü askıya almaya karar verdi ve yeniden tahkim yapması için CIETAC'a bildirimde bulundu;
D. 1998'de CIETAC yeni bir tahkim kararı verdi;
E. Hakim taraf, kararın tenfizi için mahkemeye başvurdu;
F. Kaybeden taraf mahkemeden kararı icra etmemesini talep etti, ancak mahkeme talebi reddetti; [3]
G. 1999'da kaybeden taraf tahkim kararının iptali için tekrar mahkemeye başvurdu, ancak mahkeme talebi reddetti; [4]
H. 2000 yılında, kaybeden taraf Yüksek Halk Mahkemesi'ne (SPC) icra temyiz başvurusunda bulundu;
I. 2002 yılında, SPC tahkim kararının infaz edilmeyeceğini söyledi. [5]
Bu durumda tahkimin etkinlik avantajı ortadan kalktı. Bir yandan, Çin Tahkim Kanununun, bir kenara bırakma usulü ile tahkim kararının icra edilmeme usulü arasındaki ilişkiyi netleştirememesine, diğer yandan ise makul bir karar olmadığından kaynaklanmaktadır. Mahkemenin tahkim yargısal inceleme usulüne gelince duruşma süresi sınırı.
Yani tahkim sürecinde maddi ve usul hatalarını düzeltebilirsek tarafların ihtiyaçlarını yüksek verimlilikle karşılayabiliriz.
Karşılaştırmalı bir bakış açısına göre, birçok ülke ve bölge (Birleşik Krallık, Hollanda ve Hong Kong ÖİB gibi) tahkim kararlarının sınırlı temyizini teyit etmiştir. [6] Ayrıca Singapur, Fransa ve Hindistan'da uluslararası hakem kararlarına ilişkin mahkemeye itiraz edilmesine izin verilmese de konu yerel hakem kararlarına gelince farklı bir hikaye. Böylelikle tek aşamalı tahkimin kesinliğinin her ülkede mutlak olmadığı görülmektedir. Uygulamada, giderek daha fazla tahkim kurumu İsteğe Bağlı Temyiz Tahkim Kurallarını uygulamaya çalışmaktadır.
II. Dönüm noktası: Çin'in tahkim kurumlarında getirilen isteğe bağlı temyiz tahkim
1. Shenzhen Uluslararası Tahkim Mahkemesi (SCIA) Uygulaması
SCIA, Hong Kong Tahkimini uygulayarak Çin'in Tahkim Hukukundaki "tek aşamalı tahkimin kesinliğini" atlatan dahili tahkim temyizini araştıran (isteğe bağlı temyiz tahkim mekanizması olarak da bilinir) [7] Çin'deki ilk tahkim kurumudur. 73. Maddesi tarafların esasa ilişkin konularda tahkim kararına karşı temyizde açıkça anlaşmaya varmalarına izin verir.
Keşfi iki aşamaya ayrılabilir.
İlk aşamada uygulama kapsamı sınırlıdır. Aralık 2016'da SCIA, "UNCITRAL Tahkim Kuralları uyarınca Tahkim İdaresi için SCIA Yönergeleri”(关于 适用 《联合国 国际 贸易法 委员会 仲裁 规则》 的 程序 指引), tarafların SCIA'nın UNCITRAL Tahkim Kuralları uyarınca tahkim yapmasına izin vermesine izin verir, Madde 3, tarafların tahkim yeri konusunda anlaşmaya varmadıysa, koltuk varsayılan olarak Hong Kong olacaktır.
İkinci aşamada, uygulama kapsamı tüm ticari tahkimi kapsayacak şekilde genişletilir. SCIA Tahkim Kuralları (深圳 国际 仲裁 院 仲裁 规则), SCIA Konseyi tarafından revize edilmiş ve Çin'de ilk kez isteğe bağlı temyiz tahkim mekanizmasını (bkz. Madde 21) resmen tanıtan 2019 Şubat 68'da yürürlüğe girmiştir. Tarafların kötü niyetle temyiz tahkimine başvurmasını veya temyiz tahkim hakkını kötüye kullanmasını önlemek için SCIA Konseyi, “İsteğe Bağlı Temyiz Tahkim Prosedürleri için SCIA YönergeleriTemyiz tahkim prosedürünü ayrıntılı olarak belirten ”(深圳 国际 仲裁 院 选择性 复 裁 程序 指引). Örneğin, SCIA'nın temyiz tahkim usulü yalnızca ihtilaflı tutarı 3 milyon CNY'yi aşan ihtilaflar için geçerlidir ve temyiz tahkimi hızlandırılmış usul davaları için mevcut değildir.
2. Pekin Tahkim Komisyonu (BAC) Uygulaması
Ekim 2019'da "Pekin Tahkim Komisyonu / Pekin Uluslararası Tahkim Merkezi Uluslararası Yatırım Tahkim Kuralları”(北京 appeal 委员会 / 北京 国际 仲裁 中心 国际 投资 仲裁 规则), uluslararası yatırım tahkiminde bir temyiz davası içeren ve bu amaçla ilgili prosedürleri belirleyen yürürlüğe girmiştir (bkz. Madde 46 ve Ek 5). BAC'ye göre, temyiz davası, mevcut uluslararası yatırım tahkim kurallarında bulunmayan bir mekanizma olan önemli hatalar için bir yardım mekanizması talebini karşılamak üzere tasarlanmıştır.
III. Değerlendirme: verimlilik ve adalet arasında bir denge aramak
SCIA'nın temyiz tahkimi esas olarak ticari tahkim içindir, BAC ise sadece yatırımcılar ve egemen devletler arasındaki yatırım tahkimi içindir. Her ikisi de, temyiz tahkim yargılamasının yalnızca tarafların anlaşması üzerine geçerli olması anlamında, parti özerkliğine dayanmaktadır. Spesifik olarak, özellikleri şunları içerir: ilk olarak, temyiz tahkim usulü zorunlu değildir, ancak yalnızca tüm tarafların rızasıyla başlatılacak olan tercih modunu benimser. İkinci olarak, temyiz tahkiminin nedeni yalnızca yasaların yanlış uygulanması veya yanlış yorumlanması, bariz ve ciddi bilgi toplama hatası veya yargı yetkisinin olmaması olabilir. Üçüncüsü, temyiz tahkim usulü, Çin Tahkim Yasasında öngörülen "tek aşamalı tahkimin kesinliği" nden farklı olarak "ikinci aşama nihai aşama" olarak somutlaştırılmıştır.
Ve üçüncü özellik nedeniyle, temyiz tahkim yoluyla Çin'in tahkim kurumları tarafından verilen tahkim kararının Çin anakarasındaki mahkeme tarafından icra edilmesi olası değildir. Bu nedenle SCIA, tahkim yeri yasasına göre tahkim kararının geçerliliğini teyit etmek için "tahkim yerinin temyiz tahkiminin yasak olmadığı bir yargı alanı olacağını" önermektedir. Bu amaçla SCIA, temyiz tahkim prosedürü için geçerli olan Model Tahkim Maddesini özel olarak şart koşmuştur. [8]
Temyiz tahkim mekanizmasının, dış denetimden farklı olarak tahkim kurumu bünyesinde oluşturulan bir hata düzeltme prosedürü olduğunu belirtmekte fayda var. Bu nedenle, temyiz tahkim usulü yoluyla nihai karar verildikten sonra, hatalar devam ederse, taraflar yine de tahkim kararının iptali veya uygulanmaması için mahkemeye başvurabilirler.
Son yıllarda, temyiz tahkim mekanizması yalnızca AB ile bazı ülkeler arasında imzalanan yatırım anlaşmalarına dahil edilmemiş, aynı zamanda UNCITRAL'in müzakere ettiği Yatırımcı-Devlet Uyuşmazlık Çözüm Reformunda ve ICSID'nin revizyonunda tartışılmıştır. tahkim kuralları. Çin'in tahkim kurumlarının isteğe bağlı temyiz tahkimindeki yeniliği uluslararası eğilime uygundur ve aynı zamanda Çin Tahkim Yasası'nın revizyonu için ilham sağlayacaktır.
[1] 参见 刘晓红 主编 ： 《仲裁 “一 裁 终局” 制度 之 困境 及 本位 回归》 ， 法律 出版社 2016 年 版 ， 第 33 页。
[2] （96） 贸 仲裁 字 第 0271 号 仲裁 裁决 书。
[3] （1998） 深 中法 经 二 初 字 第 97 号 裁定 书。
[4] （1999） 二 中 经 仲 字 第 102 号 裁定 书。
[5] 《最高人民法院 关于 深圳 市 广 夏 文化 实业 总公司 、 宁夏 伊斯兰 国际 信托 投资 公司 、 深圳 不予 执行 案 的 复函》 （2000） 执 监字 第 96—2 号。
[6] 例如，1996年《英国仲裁法》第58条允许当事人约定仲裁内部上诉或复审程序，同时第69条允许当事人就仲裁裁决中的法律错误向法院上诉；1986年《荷兰民事诉讼法典》第1050条允许当事人约定就仲裁裁决向另一仲裁庭提出上诉；《香港仲裁条例》第73条允许当事人明示选用仲裁实体上诉程序。
[7] 沈四宝、刘晓春、樊其娟：“中国仲裁：一裁终局的重新评估与复裁机制的创新实践”，https://www.sohu.com/a/354565592_159412，最后访问日期：2020年5月9日。
[8] http://www.sccietac.org/index.php/home/index/rule/id/793.html，最后访问日期：2020年5月24日。
Fotoğraf: Kirill Sharkovski (https://unsplash.com/@sharkovski) Unsplash'ta
Katkıda bulunanlar: Jian Zhang
